Angażujące filmy BHP: Jak odczarować nudę?

Wyobraźmy sobie taką scenę. Jesteś w samolocie. Steward lub stewardessa rozpoczyna prezentację zasad bezpieczeństwa. I co robisz? Zgaduję: sprawdzasz jeszcze raz powiadomienia, choć kazali włączyć tryb samolotowy, szukasz słuchawek albo zastanawiasz się, czy w ogóle serwują jeszcze darmowe orzeszki. Wszyscy tak robimy. Dlaczego? Przecież te informacje mogą uratować nam życie!

Odpowiedź jest brutalnie prosta: bo to jest nudne. Prezentacja jest mechaniczna, odtwarzana setny raz, a my – jako pasażerowie – ulegamy zbiorowemu złudzeniu, że „mnie to przecież nie dotyczy, jakoś to będzie”. No właśnie. Witaj w dziale BHP Twojej firmy. To jest dokładnie ten sam mechanizm.

Syndrom „oglądania schnącej farby”

Tworzysz film o bezpieczeństwie. Jest ważny. Jest kluczowy. Dotyczy procedur ewakuacyjnych, zasad obsługi nowej maszyny albo – o zgrozo – ergonomii pracy przy biurku. Dział HR lub Operacyjny dwoi się i troi, by pracownicy to obejrzeli. Ale wiesz, co oni widzą? Schnącą farbę. Powiecie pewnie: „Ale u nas to jest obowiązkowe! Mamy listę z podpisami!”. Zgoda. Ale czym innym jest „zaliczenie” 40-minutowego szkolenia (czytaj: przeklikanie go na drugim monitorze, odpisując na maile), a czym innym faktyczne zrozumienie i zapamiętanie zasady.

Tradycyjne filmy BHP cierpią na monumentalną nudę. Są kręcone w estetyce lat 90., czytane głosem lektora, który brzmi, jakby jednocześnie czytał instrukcję obsługi pralki i listę zakupów, a jedyną „akcją” jest animowana strzałka wskazująca wyjście ewakuacyjne. Ten model nie działa. Ludzki mózg jest zaprogramowany, by ignorować informacje, które są prezentowane w sposób monotonny i pozbawiony emocji. Filtrujemy je jako „szum tła”. A w przypadku BHP ten szum może kosztować kogoś zdrowie.

Dlaczego Twój pracownik to nie robot?

Problem z większością materiałów instruktażowych polega na tym, że są tworzone o procedurach, a nie dla ludzi. Pomyśl o swoim najlepszym operatorze wózka widłowego. Nazwijmy go Panem Zbyszkiem. Pan Zbyszek ma setki godzin „wylatane” na magazynie. Czy naprawdę myślisz, że porwie go film, w którym bezosobowy głos opowiada o „konieczności zachowania szczególnej ostrożności podczas transportu ładunku”?

Pan Zbyszek nie potrzebuje korporacyjnej mowy-trawy. On potrzebuje komunikatu, który szanuje jego doświadczenie, ale jednocześnie uderza w czuły punkt. Zamiast „procedura nakazuje”, co gdyby usłyszał: „Zbyszek, wiemy, że jesteś mistrzem, ale nawet mistrzowi może omsknąć się noga. Pokażemy ci trzy nowe problemy, które pojawiły się na nocnej zmianie w zeszłym tygodniu – i jak ich uniknąć”. Czujesz różnicę? To już nie jest instrukcja. To jest rozmowa.

Jak (tanio) zrobić angażujące filmy BHP, które działają?

Dobra, ponarzekaliśmy. To teraz konkrety. Obiecałem w tytule, że będzie „tanio”, więc nie będę tu namawiał na produkcję z budżetem rzędu Avengersów (chociaż film o superbohaterach BHP brzmi intrygująco). Chodzi o zmianę perspektywy, niekoniecznie o wysypanie ciężarówki pieniędzy.

1. Zmień format z „filmu” na „story”

Zamiast 40-minutowego bloku tematycznego „Zasady Przeciwpożarowe 2025”, zróbcie 5 odcinków po 3 minuty.

• Odcinek 1: Historia spalonego czajnika. (Prawdziwa historia z biura, dlaczego nie wolno zostawiać włączonych urządzeń).
• Odcinek 2: Bohater gaśnicy. (Szybki instruktaż, jak naprawdę jej użyć, zamiast czytania etykiety, gdy już jest za późno).
• Odcinek 3: 60 sekund do wyjścia. (Dynamiczny montaż pokazujący, którędy nie uciekać).

Ludzie kochają historie i seriale. Dajcie im serial BHP.

2. Pokaż, nie opowiadaj (i nie czytaj z planszy!)

Najgorsze, co można zrobić, to pokazać na ekranie ścianę tekstu z regulaminu i poprosić lektora, żeby ją przeczytał. To jest gwarantowany wyłącznik mózgu.

Zamiast tego:

• Chcesz pokazać ergonomię? Zrób test na żywo. Pokaż pracownika po 8 godzinach siedzenia „po staremu” (zgarbiony, boli go kark) i drugiego, który zastosował zasady (robi przerwy, ma ustawiony monitor).
• Chcesz pokazać złą obsługę maszyny? Nie rób czerwonego „X”. Pokaż konsekwencje – oczywiście w sposób bezpieczny, może za pomocą sprytnej animacji. Pokaż zacięcie papieru w drukarce, które zatrzymuje całą linię, a niekoniecznie od razu krwawą scenę (choć to też działa, o czym za chwilę).

3. Zaangażuj „lokalsów”

Nie masz budżetu na aktorów? Świetnie! Wykorzystaj Pana Zbyszka (o którym mówiliśmy wcześniej) albo Panią Kasię z księgowości. Ludzie o wiele chętniej słuchają „swoich”, niż wynajętych modeli. Poproś najbardziej doświadczonego pracownika, by opowiedział jedną „mrożącą krew w żyłach” historię ze swojej kariery – coś, co widział, co go czegoś nauczyło. Taka 3-minutowa opowieść „przy ognisku” będzie miała tysiąc razy większą siłę przebicia niż korporacyjny film szkoleniowy czytany przez syntezator mowy.

4. Humor? W BHP? Serio?

Tak. Ale ostrożnie. Nie śmiejemy się z wypadków. Śmiejemy się z absurdów, które do nich prowadzą. Australijska kampania transportowa „Dumb Ways to Die” (Głupie sposoby na śmierć) to majstersztyk. Za pomocą uroczych, śpiewających animowanych postaci pokazała najbardziej kretyńskie rzeczy, jakie można zrobić w pobliżu torów kolejowych. Zadziałało.

Można pokazać pracownika, który próbuje wymienić żarówkę, stojąc na chwiejnym krześle obrotowym, jakby brał udział w cyrkowym numerze. Można przerysować sytuację, by pokazać jej absurd. Humor rozbija mur obronny pt. „znowu mnie pouczają”.

Zamiast podsumowania: od procedury do kultury

Angażujące filmy BHP to nie jest kwestia budżetu. To kwestia empatii. To zrozumienie, że po drugiej stronie ekranu siedzi człowiek, a nie numer ewidencyjny. Kiedy przestaniesz myśleć o tym jak o obowiązku (który trzeba „odbębnić”), a zaczniesz jak o inwestycji (w kulturę bezpieczeństwa), nagle okaże się, że Twoje filmy nie tylko są oglądane. Są też pamiętane.

A o to przecież w tym wszystkim chodzi.